26 stycznia 2023 roku Sejm zajął się (w końcu!) ustawą wdrażającą do polskich przepisów prawa dyrektywę work-life balance, czyli m.in. wprowadzeniem do Kodeksu Pracy zapisów o urlopie rodzicielskim tylko dla ojców. Termin wdrożenia dyrektywy minął 2 sierpnia 2022 roku.
Ale zacznijmy od początku. 13 czerwca 2019 roku Unia Europejska przyjęła nową dyrektywę dotyczącą równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Kraje członkowskie dostały na jej wdrożenie 3 lata, dzięki czemu zagwarantowano odpowiedni czas na wprowadzenie zapisów dyrektywy do przepisów krajowych oraz poprawne ich wdrożenie.
Fundacja Rodzic w mieście od początku aktywnie działała na rzecz wprowadzenia urlopu rodzicielskiego dla ojców. Uważnie przyglądałyśmy się działaniom rządu i pracowałyśmy nad tym, żeby dyrektywa została w Polsce wdrożona terminowo i na zasadach, które rzeczywiście zmienią podział obowiązków między opiekunami dzieci.
Pierwsza połowa 2022 roku i przygotowania do wdrożenia dyrektywy work-life balance
W marcu 2022 przystąpiłyśmy do Inicjatywy Nasz Rzecznik, czyli zespołu fundacji i organizacji pozarządowych, które chcą w zorganizowany sposób monitorować działania władz w Polsce i na bieżąco informować Rzecznika Praw Obywatelskich Marcina Wiącka, jeśli potrzebna jest jego interwencja. Co miesiąc brałyśmy udział w spotkaniach Zespołu Praw Kobiet.
W maju 2022 stworzyłyśmy postulat skierowany do RPO, w którym omawiałyśmy wdrożenie dyrektywy work-life balance. Zwróciłyśmy uwagę na to, że proponowane w projekcie ustawy przepisy skutkują niższym wynagrodzeniem za urlop rodzicielski dla ojca niż dla matki. W naszym postulacie domagałyśmy się zwiększenia zasiłku dla ojców za nieprzenoszalną część urlopu rodzicielskiego.
Rząd nadal miał czas, żeby przyjrzeć się zapisom dyrektywy i zaproponować przepisy, które rzeczywiście wprowadzają równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, w tym równowagę w wynagrodzeniach za urlopy rodzicielskie dla obydwu rodziców.
Sierpień 2022, czyli opóźnienie wdrożenia dyrektywy work-life balance
W sierpniu 2022 minął termin wdrożenia dyrektywy. To wtedy wystosowałyśmy apel do Rzecznika Praw Obywatelskich z prośbą o interwencję w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej. Nasz list dotyczący dyrektywy i mijającego terminu jej wdrożenia podpisały organizacje należące do Inicjatywy Nasz Rzecznik.
W tym samym czasie, z myślą o pracodawcach, przygotowałyśmy poradnik „Ojciec na urlopie rodzicielskim”, który zawiera wyciąg z najważniejszych przepisów prawnych dotyczących urlopów rodzicielskich dla ojców, świadczenia pracy zdalnej przez rodziców oraz głównych zmian, które zajdą po wdrożeniu dyrektywy work-life balance. W publikacji znajdują się również dobre praktyki wspierania pracujących rodziców stosowane w innych krajach.
W grudniu 2022, na kolejnym spotkaniu z Rzecznikiem, prezentowałyśmy argumenty za tym, dlaczego zasiłek dla ojca za urlop rodzicielski musi być wyższy, niż ten zaproponowany przez MRiPS w ustawie. Ponadto razem z organizacją Akcja Demokracja przygotowałyśmy petycję w tej sprawie, pod którą nadal zbieramy podpisy.
Przez cały ten czas prowadziłyśmy też korespondencję z biurem Rzecznika Praw Obywatelskich.
Ostatnia prosta. Czy uda się wdrożyć dyrektywę work-life balance w styczniu 2023?
W styczniu dzięki naszym działaniom RPO wystąpił do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej oraz rozmawiał o wysokości wynagrodzeń dla ojców na spotkaniu z Anną Schmidt, Pełnomocniczką Rządu ds. Równego Traktowania. Prof. Marcin Wiącek nie tylko poparł nasz wniosek, ale zaproponował, żeby wynagrodzenie dla ojców za 9 tygodni urlopu rodzicielskiego tylko dla nich wynosiło 100%. Efektem tych rozmów jest wystąpienie Rzecznika, z którym można zapoznać się na stronie Biura Rzecznika.
Wszystkie nasze działania opisywałyśmy na bieżąco w mediach społecznościowych i starałyśmy się z nimi docierać do mediów i posłanek oraz posłów na Sejm. Dzięki temu 14 stycznia brałyśmy udział w posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. Sytuacji Kobiet na Rynku Pracy, na który zaprosiły nas posłanki Agnieszka Dziemianowicz-Bąk i Katarzyna Ueberhan. Podczas spotkania omówiłyśmy wiele zagadnień, w tym opóźnienie wdrożenia dyrektywy work-life balance i kwestię za niskich wynagrodzeń dla ojców za urlop rodzicielski.
Posłanki klubu Lewica zadeklarowały, że poprą nasz postulat zwiększenia zasiłku dla ojców w formie autopoprawki do ustawy lub — jeśli nie zostanie ona zaakceptowana — autopoprawki poselskiej. Pozostaje nam już tylko czekać na głosowanie w Sejmie i przyjęcie przez posłanki i posłów poprawki, za która tak długo lobbowałyśmy.
Dlaczego ustawa o wdrożeniu dyrektywy work-life balance trafia do sejmu z półrocznym opóźnieniem? Naprawdę trudno na to pytanie odpowiedzieć, szczególnie że Unia Europejska dała nam na wprowadzenie tych zmian 3 lata. A opóźnienie oznacza stratę dla rodziców, którzy chcieli skorzystać z urlopu rodzicielskiego tylko dla taty.
Mamy nadzieję, że ustawa z poprawką wprowadzi przepisy dyrektywy work-life balance do polskiego Kodeksu Pracy jak najszybciej, a wysokość wynagrodzenia dla ojców zostanie ustalona na takim poziomie, żeby zachęcać do korzystania z tej formy opieki. Tylko wtedy dyrektywa ma realne szanse wpłynąć na zmianę społeczną i zachęcić ojców do korzystania z urlopu rodzicielskiego. Inaczej będzie martwym przepisem.
Źródło:
https://www.etuc.org/sites/default/files/publication/file/2019-12/744-Etuc-Short-PL-draft2.pdf