Hands On! International Association of Children in Museums zrzesza praktyków muzealnych pracujących z dziećmi w muzeach dla dzieci oraz klasycznych instytucjach kultury. Misją stowarzyszenia jest profesjonalizacja oferty muzealnej dla dzieci, dzielenie się dobrymi praktykami i doświadczeniami. Organizacja wspiera instytucje kultury jako miejsca ważne i atrakcyjne dla dzieci z różnych grup społecznych oraz uwzględniających ich specyficzne potrzeby.
Jak powstało Hands On!, czym konkretnie się zajmuje i co z tym wszystkim ma wspólnego króliczek Miffy? Zapraszamy do lektury!
Jak to się zaczęło?
Hands On! rozpoczęło swoją działalność w 1994 r. Początkowo była to nieformalna sieć, w której skład wchodzili dyrektorzy kilku muzeów. Starali się rozwijać i promować koncepcję muzeum dla dzieci. Sieć ta sformalizowała się w 1996 r. podczas konferencji w Holandii. W marcu 1998 r. powstało europejskie stowarzyszenie Hands On! Europe Association of Children Museum. Założycielami HO! Europe byli reprezentanci muzeów: Museu das Criancas (Lizbona), Hotel ‘Het Reispaleis’- Wereldmuseum (Rotterdam), Musee des Enfants (Bruksela), Zoom Kindermuseum (Wiedeń) oraz Het Kindermuseum (obecnie znane jako Tropenmuseum Junior, Amsterdam). Od samego początku misją tej organizacji było zdefiniowanie potrzeb najmłodszych odbiorców kultury. Starano się również wyznaczyć rolę muzeów dla dzieci jako ważnych ośrodków edukacji i rozwoju.
Od początku lat 90. w Europie zaczęło powstawać coraz więcej muzeów dla dzieci. Miało to również wpływ na rozwój i zmianę myślenia w wielu tradycyjnych muzeach. Zaczęto dostrzegać dzieci jako równoważnych odbiorców muzealnych działań. Powstało wiele wysokiej jakości programów edukacyjnych dla najmłodszych w muzeach tradycyjnych. Niektóre z nich otworzyły specjalne oddziały dla dzieci. W związku z tym procesem Hands On! postanowiło otworzyć się na wszystkie wartościowe programy dla dzieci. Nie tylko w muzeach dla dzieci, ale również w innych, tradycyjnych instytucjach muzealnych. Organizacja zaktualizowała swój profil oraz nazwę na Hands On! International Association of Children in Museum i jako taka działa od 2014 roku.
Misja i wizja Hands On!
Hands On! wspiera rolę muzeum jako miejsca, które wyzwala w dzieciach ciekawość i wyobraźnię, oraz gdzie swobodna zabawa sprzyja kreatywności i zdobywaniu nowych umiejętności i wiedzy. Stowarzyszenie angażuje się w działania mające na celu profesjonalizację wszystkich muzeów, które są otwarte na dzieci. Robi to nie tylko w zakresie projektowania wystaw i tworzenia programów edukacyjnych, ale także w takich obszarach jak zarządzanie finansami i personelem. Hands On! działa jako globalny lider, rzecznik oraz baza wiedzy dla organizacji i instytucji, które zajmują się edukacją kulturalną dzieci i ich rodzin.
Celem stowarzyszenia jest zwiększenie świadomości na temat obecności dzieci w muzeach, mówienie głośno o tym, jak ważne i wartościowe jest uczestnictwo w kulturze od najmłodszych lat oraz poprawa ‘widoczności’ muzeów dla dzieci oraz tradycyjnych muzeów z ofertą odpowiednią dla rodzin. Hands On! wspiera zrównoważony rozwój swoich członków – muzeów i instytucji kulturalnych z całego świata – między innymi poprzez gromadzenie danych statystycznych dotyczących dzieci w muzeach w celu śledzenia istniejących i powstających trendów, a także poprzez tworzenie bazy wiedzy oraz narzędzi wspierających pracę muzeów w tym zakresie.
Nagroda Children in Museums Award
Children in Museums Award to wspólne przedsięwzięcie Hands On! Association of Children in Museum oraz European Museum Academy. Nagroda przyznawana jest raz w roku dla najciekawszej placówki, wystawy lub inicjatywy muzealnej skierowanej do dzieci do lat 14.
Jury docenia poziom artystyczny muzealnych przedsięwzięć, ich kreatywność i innowacyjność. Bierze również pod uwagę to, w jaki sposób dana wystawa lub program edukacyjny mogą wpłynąć na zmianę myślenia o muzeum jako takim. Wartością jest schodzenie z utartych ścieżek i myślenie poza schematami. Ważny jest także wpływ danego przedsięwzięcia na małych odbiorców oraz to, jak dane działanie wpisuje się w kontekst i problematykę miejsca, w którym jest realizowane.
Zwycięzca otrzymuje nagrodę pieniężną w wysokości 5000 euro oraz statuetkę Miffy’ego – bohatera kultowych książeczek dla dzieci autorstwa Dicka Bruna. Miffy jest nagrodą przechodnią i co roku trafia w inne miejsce. Dzięki temu wędruje po najlepszych muzeach dla dzieci z całego świata. W ubiegłym roku był świadkiem dziecięcych zabaw i zajęć w singapurskim Keppel Center for Art Education – laureata nagrody za 2018 rok. Wyróżnienie za rok 2019 trafiło do Kër ImagiNation z Dakaru. Jest to centrum kreatywnej edukacji dla dzieci, pierwsze tego rodzaju miejsce w Senegalu oraz całej Afryce Zachodniej.
Wśród tegorocznych nominowanych znalazło się także Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN – za działalność skierowaną do rodzin z dziećmi. Doceniono także świetną wystawę “W Polsce króla Maciusia” (o której pisaliśmy na naszym blogu – http://bit.ly/2pcooVN).
Konferencja “All Inclusive!”
Hands On! rozwija również inne ważne inicjatywy, z czego najważniejszą jest organizacja międzynarodowych konferencji. Są one przestrzenią do wymiany wiedzy i doświadczeń dla muzealnych praktyków z całego świata. Gospodarzem tegorocznej konferencji było Junges Museum Frankfurt. Spotkanie odbywało się pod hasłem “All Inclusive! Museums as places for ALL children”.
Mieliśmy ogromną przyjemność uczestniczyć w tej konferencji. Dyskutowaliśmy między innymi o tym, w jaki sposób zaspokoić konkretne potrzeby różnych grup dziecięcych odbiorców. Chodzi o grupy zróżnicowane wiekowo, reprezentujące różne warstwy społeczne czy mniejszości narodowe, a także dzieci o specyficznych potrzebach. Zastanawialiśmy się również nad tym, w jaki sposób muzea dziecięce mogą wykorzystywać swoje zbiory do przekazywania wiedzy o dziedzictwie kulturowym.
Ważnym tematem tegorocznej konferencje były również innowacyjne narzędzia oraz formaty edukacyjne. Są one szansą na rozwój muzealnej oferty, ale jednocześnie stanowią wyzwanie dla wielu tradycyjnych instytucji. Konferencji towarzyszyły warsztaty oraz wizyty studyjne we frankfurckich muzeach.
W konferencji uczestniczyło ponad stu przedstawicieli instytucji kultury. Byli to pracownicy muzeów dla dzieci, tradycyjnych muzeów, centrów nauki, a także organizacji pozarządowych z całego świata. Polskie muzea również miały znaczącą reprezentację i mogły podzielić się swoimi doświadczeniami i pochwalić się własnym dorobkiem w zakresie edukacji rodzinnej i organizacji wystaw dla dzieci. Trzeba przyznać, że nasze rodzime instytucje nadążają za zachodnimi trendami i w wielu aspektach nie ustępują wcale zagranicznym placówkom.
O tym, o czym rozmawialiśmy na konferencji i do jakich wniosków nas to doprowadziło, będziemy regularnie opowiadać w cyklu artykułów. Zapowiedź niebawem w naszych kanałach. Opiszemy również najciekawsze inicjatywy muzealne dla dzieci, o których mieliśmy okazję usłyszeć na konferencji Hands On!
Więcej na temat Hands On! Znajdziecie na stronie stowarzyszenia.
Udział przedstawicielki Fundacji “Rodzic w mieście” w konferencji był możliwy dzięki wsparciu finansowemu w ramach dotacji Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego (PROO 5.1a).
